Qua trải nghiệm đào tạo và theo dõi nhiều bạn khởi nghiệp suốt hơn ba năm qua, tôi có vài lời góp ý chân thành nhằm giúp các bạn đổi mới tư duy và cách triển khai, để hướng đến khởi nghiệp thành công hơn.
Muốn có tư duy, nhận thức hay kiến thức và kỹ năng tốt, điều duy nhất là cần có tư duy cởi mở và phát triển, thái độ khiêm tốn học hỏi từ mọi cách/mọi người, tìm kiếm mentor hay coach (huấn luyện viên), chăm đọc sách.
Tư duy/nhận thức
Muốn thành công phải có ba yếu tố: ý tưởng kinh doanh, tài năng và vốn. Lập nghiệp hay khởi nghiệp đột phá/phát triển mạnh rất khác nhau. Muốn phát triển mạnh và nhanh phải có tư duy đổi mới về ngành hàng, mô hình kinh doanh, định vị thương hiệu, tái tạo chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ mới (sản xuất, chế biến, tiếp thị và kinh doanh kỹ thuật số, xây dựng hệ sinh thái kinh doanh thông qua kết nối kinh doanh, xây dựng nền tảng thay vì chỉ bán sản phẩm, tư duy tài chính, biết cách định giá doanh nghiệp và huy động vốn (cơ chế vốn)…
Kiến thức/kỹ năng
Ngành hàng: quan trọng là khách hàng cần gì, chứ không phải bạn bán cái gì. Hơn nữa, bạn đề xuất bán giá trị gì khác biệt, có ý nghĩa đối với khách hàng mục tiêu, chứ không phải sản phẩm gì.Uber không bán dịch vụ vận chuyển và bán sự di động tiện lợi, nên trở thành siêu ứng dụng (Super Apps). Google và Apple sắp tung máy bay, chính từ cách tiếp cận này…
Mô hình kinh doanh: kinh doanh không chỉ kiếm tiền từ việc bán những sản phẩm/dịch vụ chính, mà từ những sản phẩm/dịch vụ bổ sung khác, ít ai biết đến. Grab thật ra là ngân hàng huy động vốn từ Moca và cho tài xế vay có lãi, chứ không phải là hãng xe taxi (tư duy truyền thống). Vì thế, mô hình kinh doanh rất quan trọng để cạnh tranh và tạo thành công khác biệt và bền vững, chứ không phải sản phẩm hay dịch vụ chính. Kinh doanh cái người khác không thấy mới thành công lớn, dù có bị ai copy mô hình kinh doanh chăng nữa.
Định vị thương hiệu: xác định vị trí, khách hàng mục tiêu, giá trị, điểm khác biệt và ưu thế cốt lõi khi cạnh tranh. Khách hàng chỉ lựa chọn khi thương hiệu khác biệt (không phải chỉ chọn sản phẩm). Định vị còn viết nên câu chuyện thương hiệu, hay để từ đó tạo tiếp thị truyền miệng tiết kiệm và hiệu quả cho khởi nghiệp. Câu chuyện hãng hàng không bikini (VietJet) chỉ tốn vài chục triệu đồng tiền phạt để trở nên nổi tiếng toàn thế giới, là bài học đáng suy ngẫm về tiếp thị virus, mặc dù nội dung không hay lắm theo ý kiến nhiều người…
Ứng dụng công nghệ: ngoài công nghệ sản xuất, chế biến, các bạn nên học công nghệ/kỹ thuật số, vì chính yếu tố này đã làm thay đổi và gián đoạn chuỗi giá trị các ngành nghề (ví dụ mua online, thay vì đến mua tại cửa hàng) và giúp các doanh nghiệp nhỏ trở nên dẫn đầu ngành hàng trong thời gian ngắn (như Uber/Grab…) Đầu tư học tiếp thị kỹ thuật số sẽ giúp khởi nghiệp thành công nhanh, giúp tái tạo chuỗi giá trị mới, mà trong đó bạn có thể vươn lên dẫn đầu ngành, thậm chi phát triển đột phá theo cấp số nhân, nếu biết kỹ thuật tăng trưởng đột phá (growth hacking).
Kỹ năng kết nối và xây dựng hệ sinh thái kinh doanh: giúp các bạn kết nối quan hệ, lập nhóm kinh doanh chia sẻ khách hàng và bán hàng, xây dựng hệ sinh thái kinh doanh để phục vụ chuỗi giá trị và nhu cầu khách hàng tốt hơn. Tốt nhất là xây dựng nền tảng (platform) để kết nối đối tác, khách hàng và tạo cộng hưởng cho hiệu ứng mạng lưới lớn khách hàng, tạo sự tăng trưởng đột phá, thay vì chỉ tiếp thị và kinh doanh sản phẩm chính mà thôi. Hệ sinh thái Grab, Uber, Airbnb, Luxstay… và rất nhiều siêu ứng dụng app gần đây xuất hiện; đã minh chứng sự thành công của các nền tảng, thay vì sản phẩm…
Cơ chế vốn: học cơ chế thị trường (R&D, sản xuất, tiếp thị, kinh doanh…) chưa đủ, mà cần học cơ chế vốn để tìm những người đồng sáng lập, huy động tài năng, định giá doanh nghiệp và cổ phiếu, tìm vốn lớn từ nhà đầu tư để phát triển nhanh và mạnh với quy mô lớn, thậm chí IPO thành doanh nghiệp lớn. Lưu ý, ngân hàng có thể in tiền; thì các bạn là doanh nghiệp có thể in cổ phiếu giá trị. Các doanh nghiệp như Thegioididong, VietJet, Vingroup, Seed.com… đang theo đuổi cách làm này.
Thái độ/hành vi
Muốn có tư duy, nhận thức hay kiến thức và kỹ năng tốt, điều duy nhất là cần có tư duy cởi mở và phát triển, thái độ khiêm tốn học hỏi từ mọi cách/mọi người, tìm kiếm mentor hay coach (huấn luyện viên), chăm đọc sách. Ghi nhớ đọc sách mới giúp suy nghĩ sâu và sáng tạo. Xem phim hay video chỉ tạo nên cảm xúc vui buồn, nỉ nộ ái ố mà thôi….
Chúc các bạn bước vào cuộc thi và khởi nghiệp thành công bền vững.
Trần Anh Tuấn (theo TGHN)
